مقدمه:
با اینکه امروزه مدیریت در دنیای پیچیده و متحول جایگاه اساسی خود را پس از فراز و نشیب های بسیار پیدا کرده است، به نظر میرسد در کشور ما بیان فوق مصداق کامل عینی پیدا نکرده است . مدیریت آموزشی نیز از این امر مستثنی نبوده و هنوز جایگاه واقعی خود را در مفهوم علمی خود باز نیافته است. هنوز هم در موارد بسیاری ،مدیران فعلی آموزشی در نهایت مدیران آموزشی به معنی مجری قوانین و مقررات جاری هستند نه «رهبر آموزشی» و لازمه این کار توجه به مدیریت آموزشی و بها دادن به آن در مفهوم علمی آن است.
از میان انواع مدیریت آموزشی، مدیریت آموزشی در سطح مدارس یکی از با اهمیت ترین و حساس ترین وظایف محسوب میگردد. آموزش در مدرسه انجام می گیرد و کیفیت آموزش و نتایج آن نیز به مدرسه بستگی دارد. لذا نظام آموزشی باید از مدیران توانا، کار آمد و کار آزموده در سطح مدارس برخوردار باشد تا بتواند وظایف خطیر خود را به نحو موثر به انجام برساند، و این امر مستلزم آن است که نظام آموزشی از یک در جهت پرورش و جذب مدیران ماهر و تحصیل کرده گام بردار و از طرف دیگر سیستم انتخاب و انتصاب مدیران آموزشی را طوری طراحی نماید که از طریق مدیران شایسته و کاردان و تحصیل کرده به سمت های مدیریت آموزشی انتخاب کردند.
توجه به وظیفه های خطیر مدارس و تامل در مورد وظایف مدیران آموزشی مدارس بر این امر دلالت دارد که وظیفه مدیران آموزشی در برنامه ریزی آموزشی و اجرای آنها خلاصه نمی شود بلکه ایجاد محیطی مساعد که همکاری موثر افراد را برای رسیدن به اهداف موجب شود، و هدایت و رهبری آموزشی و همچنین سازماندهی و نظارت و کنترل موثر نیز از وظایف اصلی مدیران محسوب میگردد، و انجام این وظایف، مهارت ها و توانایی های خاصی را می طلبد که این مهارت ها و توانائی ها نمی توانند صرفاً از طریق تجربه حاصل شوند و آموزش و کسب آگاهی های لازم علمی در کنار تجربه برای دست یافتن به این توانایی ها و مهارتها لازم و ضروری است.
دانش مدیریت به مدیران کمک می کند تا بتوانند دشواری های کار خود را از طریق مطالعه اصول، نظریه ها و آموزش فنون و روش های سودمند و موثر از میان بردارند و بتوانند به طور موثر از عهده تحولات و پویایی های کار خود برآیند- راه حل های خلاق برای مسائل و مشکلات خود ارائه دهند- منابع مادی و انسانی سازمان آموزشی خودشان را جهت کسب اهداف تعلیم و تربیت، به خوبی بکار گیرند و به اقدامات پیشگیرانه در قلمرو کار و فعالیت خود مبادرت ورزند.
از آنجائیکه اجرا و مدیریت نظام های آموزش و پرورش در مقایسه با سایر بخش‌های فعالیت، افراد و منابع مادی و مالی بیشتری را به کار می گیرد، و از سوی دیگر با توجه به اینکه مسئولیت مدارس در قبال دانش آموزان و جوامع، بیشتر و پیچیده تر از گذشته شده است، آموزش های تخصصی برای مدیران مدارس بیش از هر زمان دیگری واجد اهمیت است و ضرورت دارد مدیران مدارس مهارت های جدیدی را در جهت انجام موثر وظایف شان فرا گیرند.
فهرست
عنوان صفحه
فصل اول……………………………………………………………………………………………………. ۱
مقدمه…………………………………………………………………………………………………………. ۲
تعریف موضوع……………………………………………………………………………………………. ۴
اهمیت موضوع……………………………………………………………………………………………. ۷
اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………… ۱۰
فرضیات تحقیق………………………………………………………………………………………….. ۱۱
قلمرو تحقیق………………………………………………………………………………………………. ۱۲
تعاریف اصطلات………………………………………………………………………………………… ۱۳
فصل دوم………………………………………………………………………………………………….. ۱۵
پیشینه و ادبیات تحقیق مطالعه منابع مربوط به موضوع تحقیق ……………………….. ۱۶
فصل سوم…………………………………………………………………………………………………. ۲۴
سیر تحول مدیریت……………………………………………………………………………………… ۲۵
نظریه کلاسیک مدیریت……………………………………………………………………………….. ۲۵
نظریه مدیریت علمی……………………………………………………………………………………. ۲۶
نظریه مدیریت اداری…………………………………………………………………………………… ۲۷
نظریه بوروکراسی……………………………………………………………………………………… ۲۷
مزایا و محدودیتهای عمده تئوری کلاسیک مدیریت ……………………………………….. ۲۸
مکتب روابط انسانی……………………………………………………………………………………. ۲۸
تئوری علم مدیریت ……………………………………………………………………………………. ۲۹
نگرش سیستمی …………………………………………………………………………………………. ۲۹
مدیریت اقتضائی………………………………………………………………………………………… ۳۰
تاثیر تئوریهای مدیریت بر مدیریت آموزشی………………………………………………….. ۳۱
تعاریف مدیریت………………………………………………………………………………………….. ۳۵
ویژگیهای منحصر به فرد مدیریت………………………………………………………………… ۳۷
مهارت مورد نیاز مدیران…………………………………………………………………………….. ۳۹
عوامل موثر در موفقیت مدیران……………………………………………………………………. ۴۴
ارزشیابی اثر بخشی و کارآمدی مدیران……………………………………………………….. ۴۵
عوامل موثر در اثر بخشی سازمان ……………………………………………………………… ۴۹
وظایف مدیران…………………………………………………………………………………………… ۵۱
برنامه ریزی …………………………………………………………………………………………….. ۵۳
انواع برنامه ریزی………………………………………………………………………………………. ۵۴
مراحل عمده برنامه ریزی……………………………………………………………………………. ۵۵
برنامه ریزی موثر………………………………………………………………………………………. ۵۶
سازماندهی-تامین بکارگیری نیروی انسانی……………………………………………….. ۵۹-۵۷
نظارت و کنترل………………………………………………………………………………………….. ۶۰
هدایت و رهبری…………………………………………………………………………………………. ۶۱
سلسله مراتب نیازها……………………………………………………………………………………. ۶۳
انگیزش و رفتار…………………………………………………………………………………………. ۶۴
بهداشت روانی…………………………………………………………………………………………… ۶۵
تئوری x و y ……………………………………………………………………………………………. 66
نظریه گروهای انسانی………………………………………………………………………………… ۶۷
مطالعات در مورد نظریه رهبری………………………………………………………………….. ۶۸
سیستم مدیریت لیکرت………………………………………………………………………………… ۷۱
رهبری اقتضایی…………………………………………………………………………………………. ۷۲
رهبری موفق……………………………………………………………………………………………… ۷۳
همگانی و رهبری……………………………………………………………………………………….. ۷۴
رهبری مبتنی بر عشق و محبت…………………………………………………………………….. ۷۶
مدیریت مشارکتی ………………………………………………………………………………………. ۷۹
شرایط لازم برای اثر بخش بودن مشارکت…………………………………………………… ۸۱
مزایای مشارکت…………………………………………………………………………………………. ۸۲
برنامه ریزی و اجرای تغییر………………………………………………………………………… ۸۴
فرآیند ایجاد تغییر………………………………………………………………………………………. ۸۶
خلاقیت و نوآوری………………………………………………………………………………………. ۸۷
فرآیند خلاقیت……………………………………………………………………………………………. ۸۸
ویژگی افراد خلاق………………………………………………………………………………………. ۸۹
موانع خلاقیت…………………………………………………………………………………………….. ۹۰
استراتژی نوآوری……………………………………………………………………………………… ۹۱
روابط انسانی…………………………………………………………………………………………….. ۹۲
روابط انسانی در مدرسه…………………………………………………………………………….. ۹۳
شاخص روابط انسانی مطلوب……………………………………………………………………… ۹۵
عوامل موثر در ایجاد رضایت خاطر معلمان………………………………………………….. ۹۶
فصل چهارم
روش تحقیق……………………………………………………………………………………………… ۱۰۱
جامعه آماری……………………………………………………………………………………………. ۱۰۲
ابزار جمع آوری اطلاعات…………………………………………………………………………… ۱۰۳
نحوه جمع آوری اطلاعات…………………………………………………………………………… ۱۰۴
روشهای آماری تحقیق………………………………………………………………………………. ۱۰۵
فصل پنجم ………………………………………………………………………………………………. ۱۰۶
جدول توزیع پاسخهای مربوط به فرضیه یک……………………………………………….. ۱۰۷
نمودار فرضیه ۱……………………………………………………………………………………….. ۱۰۸
جدول شماره ۲ فرضیه ۱…………………………………………………………………………… ۱۰۹
جدول توزیع پاسخهای مربوط به فرضیه دو………………………………………………… ۱۱۱
نمودار فرضیه ۲……………………………………………………………………………………….. ۱۱۲
جدول شماره ۲ فرضیه ۲…………………………………………………………………………… ۱۱۳
جدول توزیع پاسخهای مربوط به فرضیه سه……………………………………………….. ۱۱۵
نمودار فرضیه ۳……………………………………………………………………………………….. ۱۱۶
جدول شماره ۲ فرضیه ۳…………………………………………………………………………… ۱۱۷
جدول توزیع پاسخهای مربوط به فرضیه چهار…………………………………………….. ۱۱۹
نمودار فرضیه ۴……………………………………………………………………………………….. ۱۲۰
جدول شماره ۲ فرضیه ۴…………………………………………………………………………… ۱۲۱
جدول توزیع پاسخهای مربوط به فرضیه پنج……………………………………………….. ۱۲۳
نمودار فرضیه ۵……………………………………………………………………………………….. ۱۲۴
جدول شماره ۲ فرضیه ۵…………………………………………………………………………… ۱۲۵
خلاصه تحقیق و نتیجه ………………………………………………………………………………. ۱۲۸
پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………….. ۱۳۱
محدودیتها و تنگناهای تحقیق………………………………………………………………………. ۱۳۳
پیوستها
منابع و ماخذ
پرسشنامه
حدود انتظارات مدیران
شیوه نامه انتصاب مدیران
فهرست منابع فارسی:
۱) اختری، عباسعلی. مدیریت علمی. مکتبی از دیدگاه اسلام. تهران. مرکز نشر سازمان تبلیغات اسلامی. ۱۳۶۹٫
۲) تافلر. الوین. جابجایی در قدرت. ترجمه شهین دخت خوارزمی. تهران. نشر نو. ۱۳۷۰٫
۳) تیلور. فردریک. اصول مدیریت علمی. ترجمه محمد علی طوسی. مرکز آموزش مدیریت دولتی. ۱۳۷۱٫
۴) جوام. محمد حسین. مدیریت آموزشی و شناخت تشکیلات وزارت آموزش و پرورش. تهران. دفتر تحقیقات و برنامه ریزی آموزش و پرورش. ۱۳۶۶٫
۵) حاج کریمی، عباسعلی «نو آوری و تاثیر آن در بهره وری» دانش مدیریت. شماره ۲۵ . تابستان ۱۳۷۳٫
۶) رابینز. استیفن. پی. تئوری های سازمان. ترجمه داود سلمانی. جزوه درسی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران. ۱۳۷۳٫
۷)رضائیان. علی. اصول مدیریت بازرگانی. تهران. انتشارات سمت. ۱۳۶۹٫
۸) رضائیان. علی مدیریت رفتار سازمانی. تهران. انتشارات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.
۱۳۷۲٫
۹) زارعی متین. حسن. «خلاقیت و نو آوری» دانش مدیریت. شماره ۲۴٫ بهار ۱۳۷۳٫
۱۰) سعادت. اسفندیار. فرآیند تصمیم گیری در سازمان. انتشارات دانشگاه تهران. ۱۳۷۲٫
۱۱) سلمانی. داود. بهبود و بازسازی سازمان. جزوه درسی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران. ۱۳۷۲٫
۱۲) صافی. احمد «مدارس متوسطه و مهارتهای مدیران» مجله مدیریت در آموزش و پرورش. شماره ۴٫ زمستان ۱۳۷۱٫
۱۳) طوسی. محمد علی «مشارکت، نو آفرینی و نو آوری» مجله مدیریت دولتی، شماره ۲۰٫ بهار ۱۳۷۲٫
۱۴) عسکریان. مصطفی. سازمان و مدیریت آموزش و پرورش. تهران. انتشارات امیر کبیر. ۱۳۶۶
۱۵) علاقه بند. علی . اصول مدیریت آموزشی. تهران. انتشارات بعثت. ۱۳۷۱٫
۱۶) علاقه بند. علی. مقدمات مدیریت آموزشی. تهران. انتشارات بعثت. ۱۳۷۱٫
۱۷) فرنچ. درک و سارود. هیثر. فرهنگ مدیریت (توصیفی) ترجمه صائبی. مرکز آموزش مدیریت دولتی. ۱۳۷۱٫
۱۸) کونتز. هارولد و دیگران. اصول مدیریت . ترجمه علی اکبر فرهنگی و دیگران. مرکز آموزش مدیریت دولتی. ۱۳۷۰٫
۱۹) لی فام. جیمز. ام. مدیریت مدارس. ترجمه محمد علی نائلی. اهواز. انتشارات دانشگاه شهید چمران. ۱۳۷۰٫
مقدمه:
با اینکه امروزه مدیریت در دنیای پیچیده و متحول جایگاه اساسی خود را پس از فراز و نشیب های بسیار پیدا کرده است، به نظر میرسد در کشور ما بیان فوق مصداق کامل عینی پیدا نکرده است . مدیریت آموزشی نیز از این امر مستثنی نبوده و هنوز جایگاه واقعی خود را در مفهوم علمی خود باز نیافته است. هنوز هم در موارد بسیاری ،مدیران فعلی آموزشی در نهایت مدیران آموزشی به معنی مجری قوانین و مقررات جاری هستند نه «رهبر آموزشی» و لازمه این کار توجه به مدیریت آموزشی و بها دادن به آن در مفهوم علمی آن است.
از میان انواع مدیریت آموزشی، مدیریت آموزشی در سطح مدارس یکی از با اهمیت ترین و حساس ترین وظایف محسوب میگردد. آموزش در مدرسه انجام می گیرد و کیفیت آموزش و نتایج آن نیز به مدرسه بستگی دارد. لذا نظام آموزشی باید از مدیران توانا، کار آمد و کار آزموده در سطح مدارس برخوردار باشد تا بتواند وظایف خطیر خود را به نحو موثر به انجام برساند، و این امر مستلزم آن است که نظام آموزشی از یک در جهت پرورش و جذب مدیران ماهر و تحصیل کرده گام بردار و از طرف دیگر سیستم انتخاب و انتصاب مدیران آموزشی را طوری طراحی نماید که از طریق مدیران شایسته و کاردان و تحصیل کرده به سمت های مدیریت آموزشی انتخاب کردند.
توجه به وظیفه های خطیر مدارس و تامل در مورد وظایف مدیران آموزشی مدارس بر این امر دلالت دارد که وظیفه مدیران آموزشی در برنامه ریزی آموزشی و اجرای آنها خلاصه نمی شود بلکه ایجاد محیطی مساعد که همکاری موثر افراد را برای رسیدن به اهداف موجب شود، و هدایت و رهبری آموزشی و همچنین سازماندهی و نظارت و کنترل موثر نیز از وظایف اصلی مدیران محسوب میگردد، و انجام این وظایف، مهارت ها و توانایی های خاصی را می طلبد که این مهارت ها و توانائی ها نمی توانند صرفاً از طریق تجربه حاصل شوند و آموزش و کسب آگاهی های لازم علمی در کنار تجربه برای دست یافتن به این توانایی ها و مهارتها لازم و ضروری است.
دانش مدیریت به مدیران کمک می کند تا بتوانند دشواری های کار خود را از طریق مطالعه اصول، نظریه ها و آموزش فنون و روش های سودمند و موثر از میان بردارند و بتوانند به طور موثر از عهده تحولات و پویایی های کار خود برآیند- راه حل های خلاق برای مسائل و مشکلات خود ارائه دهند- منابع مادی و انسانی سازمان آموزشی خودشان را جهت کسب اهداف تعلیم و تربیت، به خوبی بکار گیرند و به اقدامات پیشگیرانه در قلمرو کار و فعالیت خود مبادرت ورزند.
از آنجائیکه اجرا و مدیریت نظام های آموزش و پرورش در مقایسه با سایر بخش‌های فعالیت، افراد و منابع مادی و مالی بیشتری را به کار می گیرد، و از سوی دیگر با توجه به اینکه مسئولیت مدارس در قبال دانش آموزان و جوامع، بیشتر و پیچیده تر از گذشته شده است، آموزش های تخصصی برای مدیران مدارس بیش از هر زمان دیگری واجد اهمیت است و ضرورت دارد مدیران مدارس مهارت های جدیدی را در جهت انجام موثر وظایف شان فرا گیرند.
فهرست
عنوان صفحه
فصل اول……………………………………………………………………………………………………. ۱
مقدمه…………………………………………………………………………………………………………. ۲
تعریف موضوع……………………………………………………………………………………………. ۴
اهمیت موضوع……………………………………………………………………………………………. ۷
اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………… ۱۰
فرضیات تحقیق………………………………………………………………………………………….. ۱۱
قلمرو تحقیق………………………………………………………………………………………………. ۱۲
تعاریف اصطلات………………………………………………………………………………………… ۱۳
فصل دوم………………………………………………………………………………………………….. ۱۵
پیشینه و ادبیات تحقیق مطالعه منابع مربوط به موضوع تحقیق ……………………….. ۱۶
فصل سوم…………………………………………………………………………………………………. ۲۴
سیر تحول مدیریت……………………………………………………………………………………… ۲۵
نظریه کلاسیک مدیریت……………………………………………………………………………….. ۲۵
نظریه مدیریت علمی……………………………………………………………………………………. ۲۶
نظریه مدیریت اداری…………………………………………………………………………………… ۲۷
نظریه بوروکراسی……………………………………………………………………………………… ۲۷
مزایا و محدودیتهای عمده تئوری کلاسیک مدیریت ……………………………………….. ۲۸
مکتب روابط انسانی……………………………………………………………………………………. ۲۸
تئوری علم مدیریت ……………………………………………………………………………………. ۲۹
نگرش سیستمی …………………………………………………………………………………………. ۲۹
مدیریت اقتضائی………………………………………………………………………………………… ۳۰
تاثیر تئوریهای مدیریت بر مدیریت آموزشی………………………………………………….. ۳۱
تعاریف مدیریت………………………………………………………………………………………….. ۳۵
ویژگیهای منحصر به فرد مدیریت………………………………………………………………… ۳۷
مهارت مورد نیاز مدیران…………………………………………………………………………….. ۳۹
عوامل موثر در موفقیت مدیران……………………………………………………………………. ۴۴
ارزشیابی اثر بخشی و کارآمدی مدیران……………………………………………………….. ۴۵
عوامل موثر در اثر بخشی سازمان ……………………………………………………………… ۴۹
وظایف مدیران…………………………………………………………………………………………… ۵۱
برنامه ریزی …………………………………………………………………………………………….. ۵۳
انواع برنامه ریزی………………………………………………………………………………………. ۵۴
مراحل عمده برنامه ریزی……………………………………………………………………………. ۵۵
برنامه ریزی موثر………………………………………………………………………………………. ۵۶
سازماندهی-تامین بکارگیری نیروی انسانی……………………………………………….. ۵۹-۵۷
نظارت و کنترل………………………………………………………………………………………….. ۶۰
هدایت و رهبری…………………………………………………………………………………………. ۶۱
سلسله مراتب نیازها……………………………………………………………………………………. ۶۳
انگیزش و رفتار…………………………………………………………………………………………. ۶۴
بهداشت روانی…………………………………………………………………………………………… ۶۵
تئوری x و y ……………………………………………………………………………………………. 66
نظریه گروهای انسانی………………………………………………………………………………… ۶۷
مطالعات در مورد نظریه رهبری………………………………………………………………….. ۶۸
سیستم مدیریت لیکرت………………………………………………………………………………… ۷۱
رهبری اقتضایی…………………………………………………………………………………………. ۷۲
رهبری موفق……………………………………………………………………………………………… ۷۳
همگانی و رهبری……………………………………………………………………………………….. ۷۴
رهبری مبتنی بر عشق و محبت…………………………………………………………………….. ۷۶
مدیریت مشارکتی ………………………………………………………………………………………. ۷۹
شرایط لازم برای اثر بخش بودن مشارکت…………………………………………………… ۸۱
مزایای مشارکت…………………………………………………………………………………………. ۸۲
برنامه ریزی و اجرای تغییر………………………………………………………………………… ۸۴
فرآیند ایجاد تغییر………………………………………………………………………………………. ۸۶
خلاقیت و نوآوری………………………………………………………………………………………. ۸۷
فرآیند خلاقیت……………………………………………………………………………………………. ۸۸
ویژگی افراد خلاق………………………………………………………………………………………. ۸۹
موانع خلاقیت…………………………………………………………………………………………….. ۹۰
استراتژی نوآوری……………………………………………………………………………………… ۹۱
روابط انسانی…………………………………………………………………………………………….. ۹۲
روابط انسانی در مدرسه…………………………………………………………………………….. ۹۳
شاخص روابط انسانی مطلوب……………………………………………………………………… ۹۵
عوامل موثر در ایجاد رضایت خاطر معلمان………………………………………………….. ۹۶
فصل چهارم
روش تحقیق……………………………………………………………………………………………… ۱۰۱
جامعه آماری……………………………………………………………………………………………. ۱۰۲
ابزار جمع آوری اطلاعات…………………………………………………………………………… ۱۰۳
نحوه جمع آوری اطلاعات…………………………………………………………………………… ۱۰۴
روشهای آماری تحقیق………………………………………………………………………………. ۱۰۵
فصل پنجم ………………………………………………………………………………………………. ۱۰۶
جدول توزیع پاسخهای مربوط به فرضیه یک……………………………………………….. ۱۰۷
نمودار فرضیه ۱……………………………………………………………………………………….. ۱۰۸
جدول شماره ۲ فرضیه ۱…………………………………………………………………………… ۱۰۹
جدول توزیع پاسخهای مربوط به فرضیه دو………………………………………………… ۱۱۱
نمودار فرضیه ۲……………………………………………………………………………………….. ۱۱۲
جدول شماره ۲ فرضیه ۲…………………………………………………………………………… ۱۱۳
جدول توزیع پاسخهای مربوط به فرضیه سه……………………………………………….. ۱۱۵
نمودار فرضیه ۳……………………………………………………………………………………….. ۱۱۶
جدول شماره ۲ فرضیه ۳…………………………………………………………………………… ۱۱۷
جدول توزیع پاسخهای مربوط به فرضیه چهار…………………………………………….. ۱۱۹
نمودار فرضیه ۴……………………………………………………………………………………….. ۱۲۰
جدول شماره ۲ فرضیه ۴…………………………………………………………………………… ۱۲۱
جدول توزیع پاسخهای مربوط به فرضیه پنج……………………………………………….. ۱۲۳
نمودار فرضیه ۵……………………………………………………………………………………….. ۱۲۴
جدول شماره ۲ فرضیه ۵…………………………………………………………………………… ۱۲۵
خلاصه تحقیق و نتیجه ………………………………………………………………………………. ۱۲۸
پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………….. ۱۳۱
محدودیتها و تنگناهای تحقیق………………………………………………………………………. ۱۳۳
پیوستها
منابع و ماخذ
پرسشنامه
حدود انتظارات مدیران
شیوه نامه انتصاب مدیران
فهرست منابع فارسی:
۱) اختری، عباسعلی. مدیریت علمی. مکتبی از دیدگاه اسلام. تهران. مرکز نشر سازمان تبلیغات اسلامی. ۱۳۶۹٫
۲) تافلر. الوین. جابجایی در قدرت. ترجمه شهین دخت خوارزمی. تهران. نشر نو. ۱۳۷۰٫
۳) تیلور. فردریک. اصول مدیریت علمی. ترجمه محمد علی طوسی. مرکز آموزش مدیریت دولتی. ۱۳۷۱٫
۴) جوام. محمد حسین. مدیریت آموزشی و شناخت تشکیلات وزارت آموزش و پرورش. تهران. دفتر تحقیقات و برنامه ریزی آموزش و پرورش. ۱۳۶۶٫
۵) حاج کریمی، عباسعلی «نو آوری و تاثیر آن در بهره وری» دانش مدیریت. شماره ۲۵ . تابستان ۱۳۷۳٫
۶) رابینز. استیفن. پی. تئوری های سازمان. ترجمه داود سلمانی. جزوه درسی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران. ۱۳۷۳٫
۷)رضائیان. علی. اصول مدیریت بازرگانی. تهران. انتشارات سمت. ۱۳۶۹٫
۸) رضائیان. علی مدیریت رفتار سازمانی. تهران. انتشارات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.
۱۳۷۲٫
۹) زارعی متین. حسن. «خلاقیت و نو آوری» دانش مدیریت. شماره ۲۴٫ بهار ۱۳۷۳٫
۱۰) سعادت. اسفندیار. فرآیند تصمیم گیری در سازمان. انتشارات دانشگاه تهران. ۱۳۷۲٫
۱۱) سلمانی. داود. بهبود و بازسازی سازمان. جزوه درسی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران. ۱۳۷۲٫
۱۲) صافی. احمد «مدارس متوسطه و مهارتهای مدیران» مجله مدیریت در آموزش و پرورش. شماره ۴٫ زمستان ۱۳۷۱٫
۱۳) طوسی. محمد علی «مشارکت، نو آفرینی و نو آوری» مجله مدیریت دولتی، شماره ۲۰٫ بهار ۱۳۷۲٫
۱۴) عسکریان. مصطفی. سازمان و مدیریت آموزش و پرورش. تهران. انتشارات امیر کبیر. ۱۳۶۶
۱۵) علاقه بند. علی . اصول مدیریت آموزشی. تهران. انتشارات بعثت. ۱۳۷۱٫
۱۶) علاقه بند. علی. مقدمات مدیریت آموزشی. تهران. انتشارات بعثت. ۱۳۷۱٫
۱۷) فرنچ. درک و سارود. هیثر. فرهنگ مدیریت (توصیفی) ترجمه صائبی. مرکز آموزش مدیریت دولتی. ۱۳۷۱٫
۱۸) کونتز. هارولد و دیگران. اصول مدیریت . ترجمه علی اکبر فرهنگی و دیگران. مرکز آموزش مدیریت دولتی. ۱۳۷۰٫
۱۹) لی فام. جیمز. ام. مدیریت مدارس. ترجمه محمد علی نائلی. اهواز. انتشارات دانشگاه شهید چمران. ۱۳۷۰٫
مقدمه:
با اینکه امروزه مدیریت در دنیای پیچیده و متحول جایگاه اساسی خود را پس از فراز و نشیب های بسیار پیدا کرده است، به نظر میرسد در کشور ما بیان فوق مصداق کامل عینی پیدا نکرده است . مدیریت آموزشی نیز از این امر مستثنی نبوده و هنوز جایگاه واقعی خود را در مفهوم علمی خود باز نیافته است. هنوز هم در موارد بسیاری ،مدیران فعلی آموزشی در نهایت مدیران آموزشی به معنی مجری قوانین و مقررات جاری هستند نه «رهبر آموزشی» و لازمه این کار توجه به مدیریت آموزشی و بها دادن به آن در مفهوم علمی آن است.
از میان انواع مدیریت آموزشی، مدیریت آموزشی در سطح مدارس یکی از با اهمیت ترین و حساس ترین وظایف محسوب میگردد. آموزش در مدرسه انجام می گیرد و کیفیت آموزش و نتایج آن نیز به مدرسه بستگی دارد. لذا نظام آموزشی باید از مدیران توانا، کار آمد و کار آزموده در سطح مدارس برخوردار باشد تا بتواند وظایف خطیر خود را به نحو موثر به انجام برساند، و این امر مستلزم آن است که نظام آموزشی از یک در جهت پرورش و جذب مدیران ماهر و تحصیل کرده گام بردار و از طرف دیگر سیستم انتخاب و انتصاب مدیران آموزشی را طوری طراحی نماید که از طریق مدیران شایسته و کاردان و تحصیل کرده به سمت های مدیریت آموزشی انتخاب کردند.
توجه به وظیفه های خطیر مدارس و تامل در مورد وظایف مدیران آموزشی مدارس بر این امر دلالت دارد که وظیفه مدیران آموزشی در برنامه ریزی آموزشی و اجرای آنها خلاصه نمی شود بلکه ایجاد محیطی مساعد که همکاری موثر افراد را برای رسیدن به اهداف موجب شود، و هدایت و رهبری آموزشی و همچنین سازماندهی و نظارت و کنترل موثر نیز از وظایف اصلی مدیران محسوب میگردد، و انجام این وظایف، مهارت ها و توانایی های خاصی را می طلبد که این مهارت ها و توانائی ها نمی توانند صرفاً از طریق تجربه حاصل شوند و آموزش و کسب آگاهی های لازم علمی در کنار تجربه برای دست یافتن به این توانایی ها و مهارتها لازم و ضروری است.
دانش مدیریت به مدیران کمک می کند تا بتوانند دشواری های کار خود را از طریق مطالعه اصول، نظریه ها و آموزش فنون و روش های سودمند و موثر از میان بردارند و بتوانند به طور موثر از عهده تحولات و پویایی های کار خود برآیند- راه حل های خلاق برای مسائل و مشکلات خود ارائه دهند- منابع مادی و انسانی سازمان آموزشی خودشان را جهت کسب اهداف تعلیم و تربیت، به خوبی بکار گیرند و به اقدامات پیشگیرانه در قلمرو کار و فعالیت خود مبادرت ورزند.
از آنجائیکه اجرا و مدیریت نظام های آموزش و پرورش در مقایسه با سایر بخش‌های فعالیت، افراد و منابع مادی و مالی بیشتری را به کار می گیرد، و از سوی دیگر با توجه به اینکه مسئولیت مدارس در قبال دانش آموزان و جوامع، بیشتر و پیچیده تر از گذشته شده است، آموزش های تخصصی برای مدیران مدارس بیش از هر زمان دیگری واجد اهمیت است و ضرورت دارد مدیران مدارس مهارت های جدیدی را در جهت انجام موثر وظایف شان فرا گیرند.
فهرست
عنوان صفحه
فصل اول……………………………………………………………………………………………………. ۱
مقدمه…………………………………………………………………………………………………………. ۲
تعریف موضوع……………………………………………………………………………………………. ۴
اهمیت موضوع……………………………………………………………………………………………. ۷
اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………… ۱۰
فرضیات تحقیق………………………………………………………………………………………….. ۱۱
قلمرو تحقیق………………………………………………………………………………………………. ۱۲
تعاریف اصطلات………………………………………………………………………………………… ۱۳
فصل دوم………………………………………………………………………………………………….. ۱۵
پیشینه و ادبیات تحقیق مطالعه منابع مربوط به موضوع تحقیق ……………………….. ۱۶
فصل سوم…………………………………………………………………………………………………. ۲۴
سیر تحول مدیریت……………………………………………………………………………………… ۲۵
نظریه کلاسیک مدیریت……………………………………………………………………………….. ۲۵
نظریه مدیریت علمی……………………………………………………………………………………. ۲۶
نظریه مدیریت اداری…………………………………………………………………………………… ۲۷
نظریه بوروکراسی……………………………………………………………………………………… ۲۷
مزایا و محدودیتهای عمده تئوری کلاسیک مدیریت ……………………………………….. ۲۸
مکتب روابط انسانی……………………………………………………………………………………. ۲۸
تئوری علم مدیریت ……………………………………………………………………………………. ۲۹
نگرش سیستمی …………………………………………………………………………………………. ۲۹
مدیریت اقتضائی………………………………………………………………………………………… ۳۰
تاثیر تئوریهای مدیریت بر مدیریت آموزشی………………………………………………….. ۳۱
تعاریف مدیریت………………………………………………………………………………………….. ۳۵
ویژگیهای منحصر به فرد مدیریت………………………………………………………………… ۳۷
مهارت مورد نیاز مدیران…………………………………………………………………………….. ۳۹
عوامل موثر در موفقیت مدیران……………………………………………………………………. ۴۴
ارزشیابی اثر بخشی و کارآمدی مدیران……………………………………………………….. ۴۵
عوامل موثر در اثر بخشی سازمان ……………………………………………………………… ۴۹
وظایف مدیران…………………………………………………………………………………………… ۵۱
برنامه ریزی …………………………………………………………………………………………….. ۵۳
انواع برنامه ریزی………………………………………………………………………………………. ۵۴
مراحل عمده برنامه ریزی……………………………………………………………………………. ۵۵
برنامه ریزی موثر………………………………………………………………………………………. ۵۶
سازماندهی-تامین بکارگیری نیروی انسانی……………………………………………….. ۵۹-۵۷
نظارت و کنترل………………………………………………………………………………………….. ۶۰
هدایت و رهبری…………………………………………………………………………………………. ۶۱
سلسله مراتب نیازها……………………………………………………………………………………. ۶۳
انگیزش و رفتار…………………………………………………………………………………………. ۶۴
بهداشت روانی…………………………………………………………………………………………… ۶۵
تئوری x و y ……………………………………………………………………………………………. 66
نظریه گروهای انسانی………………………………………………………………………………… ۶۷
مطالعات در مورد نظریه رهبری………………………………………………………………….. ۶۸
سیستم مدیریت لیکرت………………………………………………………………………………… ۷۱
رهبری اقتضایی…………………………………………………………………………………………. ۷۲
رهبری موفق……………………………………………………………………………………………… ۷۳
همگانی و رهبری……………………………………………………………………………………….. ۷۴
رهبری مبتنی بر عشق و محبت…………………………………………………………………….. ۷۶
مدیریت مشارکتی ………………………………………………………………………………………. ۷۹
شرایط لازم برای اثر بخش بودن مشارکت…………………………………………………… ۸۱
مزایای مشارکت…………………………………………………………………………………………. ۸۲
برنامه ریزی و اجرای تغییر………………………………………………………………………… ۸۴
فرآیند ایجاد تغییر………………………………………………………………………………………. ۸۶
خلاقیت و نوآوری………………………………………………………………………………………. ۸۷
فرآیند خلاقیت……………………………………………………………………………………………. ۸۸
ویژگی افراد خلاق………………………………………………………………………………………. ۸۹
موانع خلاقیت…………………………………………………………………………………………….. ۹۰
استراتژی نوآوری……………………………………………………………………………………… ۹۱
روابط انسانی…………………………………………………………………………………………….. ۹۲
روابط انسانی در مدرسه…………………………………………………………………………….. ۹۳
شاخص روابط انسانی مطلوب……………………………………………………………………… ۹۵
عوامل موثر در ایجاد رضایت خاطر معلمان………………………………………………….. ۹۶
فصل چهارم
روش تحقیق……………………………………………………………………………………………… ۱۰۱
جامعه آماری……………………………………………………………………………………………. ۱۰۲
ابزار جمع آوری اطلاعات…………………………………………………………………………… ۱۰۳
نحوه جمع آوری اطلاعات…………………………………………………………………………… ۱۰۴
روشهای آماری تحقیق………………………………………………………………………………. ۱۰۵
فصل پنجم ………………………………………………………………………………………………. ۱۰۶
جدول توزیع پاسخهای مربوط به فرضیه یک……………………………………………….. ۱۰۷
نمودار فرضیه ۱……………………………………………………………………………………….. ۱۰۸
جدول شماره ۲ فرضیه ۱…………………………………………………………………………… ۱۰۹
جدول توزیع پاسخهای مربوط به فرضیه دو………………………………………………… ۱۱۱
نمودار فرضیه ۲……………………………………………………………………………………….. ۱۱۲
جدول شماره ۲ فرضیه ۲…………………………………………………………………………… ۱۱۳
جدول توزیع پاسخهای مربوط به فرضیه سه……………………………………………….. ۱۱۵
نمودار فرضیه ۳……………………………………………………………………………………….. ۱۱۶
جدول شماره ۲ فرضیه ۳…………………………………………………………………………… ۱۱۷
جدول توزیع پاسخهای مربوط به فرضیه چهار…………………………………………….. ۱۱۹
نمودار فرضیه ۴……………………………………………………………………………………….. ۱۲۰
جدول شماره ۲ فرضیه ۴…………………………………………………………………………… ۱۲۱
جدول توزیع پاسخهای مربوط به فرضیه پنج……………………………………………….. ۱۲۳
نمودار فرضیه ۵……………………………………………………………………………………….. ۱۲۴
جدول شماره ۲ فرضیه ۵…………………………………………………………………………… ۱۲۵
خلاصه تحقیق و نتیجه ………………………………………………………………………………. ۱۲۸
پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………….. ۱۳۱
محدودیتها و تنگناهای تحقیق………………………………………………………………………. ۱۳۳
پیوستها
منابع و ماخذ
پرسشنامه
حدود انتظارات مدیران
شیوه نامه انتصاب مدیران
فهرست منابع فارسی:
۱) اختری، عباسعلی. مدیریت علمی. مکتبی از دیدگاه اسلام. تهران. مرکز نشر سازمان تبلیغات اسلامی. ۱۳۶۹٫
۲) تافلر. الوین. جابجایی در قدرت. ترجمه شهین دخت خوارزمی. تهران. نشر نو. ۱۳۷۰٫
۳) تیلور. فردریک. اصول مدیریت علمی. ترجمه محمد علی طوسی. مرکز آموزش مدیریت دولتی. ۱۳۷۱٫
۴) جوام. محمد حسین. مدیریت آموزشی و شناخت تشکیلات وزارت آموزش و پرورش. تهران. دفتر تحقیقات و برنامه ریزی آموزش و پرورش. ۱۳۶۶٫
۵) حاج کریمی، عباسعلی «نو آوری و تاثیر آن در بهره وری» دانش مدیریت. شماره ۲۵ . تابستان ۱۳۷۳٫
۶) رابینز. استیفن. پی. تئوری های سازمان. ترجمه داود سلمانی. جزوه درسی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران. ۱۳۷۳٫
۷)رضائیان. علی. اصول مدیریت بازرگانی. تهران. انتشارات سمت. ۱۳۶۹٫
۸) رضائیان. علی مدیریت رفتار سازمانی. تهران. انتشارات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.
۱۳۷۲٫
۹) زارعی متین. حسن. «خلاقیت و نو آوری» دانش مدیریت. شماره ۲۴٫ بهار ۱۳۷۳٫
۱۰) سعادت. اسفندیار. فرآیند تصمیم گیری در سازمان. انتشارات دانشگاه تهران. ۱۳۷۲٫
۱۱) سلمانی. داود. بهبود و بازسازی سازمان. جزوه درسی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران. ۱۳۷۲٫
۱۲) صافی. احمد «مدارس متوسطه و مهارتهای مدیران» مجله مدیریت در آموزش و پرورش. شماره ۴٫ زمستان ۱۳۷۱٫
۱۳) طوسی. محمد علی «مشارکت، نو آفرینی و نو آوری» مجله مدیریت دولتی، شماره ۲۰٫ بهار ۱۳۷۲٫
۱۴) عسکریان. مصطفی. سازمان و مدیریت آموزش و پرورش. تهران. انتشارات امیر کبیر. ۱۳۶۶
۱۵) علاقه بند. علی . اصول مدیریت آموزشی. تهران. انتشارات بعثت. ۱۳۷۱٫
۱۶) علاقه بند. علی. مقدمات مدیریت آموزشی. تهران. انتشارات بعثت. ۱۳۷۱٫
۱۷) فرنچ. درک و سارود. هیثر. فرهنگ مدیریت (توصیفی) ترجمه صائبی. مرکز آموزش مدیریت دولتی. ۱۳۷۱٫
۱۸) کونتز. هارولد و دیگران. اصول مدیریت . ترجمه علی اکبر فرهنگی و دیگران. مرکز آموزش مدیریت دولتی. ۱۳۷۰٫
۱۹) لی فام. جیمز. ام. مدیریت مدارس. ترجمه محمد علی نائلی. اهواز. انتشارات دانشگاه شهید چمران. ۱۳۷۰٫
